Skróty i oznaczenia

Regesty stanowiły materiał warsztatowy Włodzimierza Dworzaczka i w związku z tym nie opierały się na jednolitych, spójnych i konsekwentnie przestrzeganych sposobach notacji. Znaczenie większości stosowanych przez autora skrótów zależy od kontekstu, w jakim zostały użyte. Podanie ich pełnego wykazu nie miałoby sensu z trzech względów:

  1. ten sam skrót może mieć różne znaczenia,
  2. różne skróty mogą mieć to samo znaczenie,
  3. olbrzymia liczba skrótów uniemożliwiłaby rozsądne wykorzystanie takiego wykazu.

Podajemy zatem przykłady kategorii skrótów i ogólnych zasad ich stosowania przez Włodzimierza Dworzaczka.

Najczęściej występują skróty imion i nazwisk. Dla imion jest to zwykle początek imienia, który nie powinien sprawiać kłopotu (And., Ant., Mac., Wojc., Marc.). Nazwisko po raz pierwszy pisane jest zawsze w pełnym brzmieniu, a w kolejnych wystąpieniach skracane do pierwszej litery lub liter (Kowalski -> K., Szołdrski -> Sz.). w przypadku kilku osób, skrót od nazwiska to powtórzona pierwsza litera (Kowalscy -> KK.)

s.
syn
ss.
synowie
c.
córka
cc.
córki
ż.
żona
bcia
bracia
rodz.
rodzony
stryj.
stryjeczny
ciot.
cioteczny
m. s.
między sobą (np. bracia i/lub siostry)
o. lub ol.
olim (niegdyś czyli nieżyjący)

Przy pomocy powyższych skrótów określana jest najczęściej tożsamość osób, np.:

Jan Kowalski, s. o. Adam K. z ol. Anny Szołdrskiej zrodzony

a więc skróty te występują przed nazwiskami rodziców. Również przed nazwiskami pojawiają się skróty dotyczące statusu społecznego, takie jak:

N.
nobilis (szlachetny)
G.
generosus (urodzony)
M.
magnificus (wielmożny)
D.
dominus (pan)
fam. lub sław.
famatus (sławetny)
lab. lub prac.
laboriosus (pracowity)

Inne skróty opisujące osoby:

bp. †
bezpotomnie zmarły
zmarły
†-ego
zmarłego
†-ym
zmarłym

i analogicznie dla * (urodzony/a) i x (ślub).

w im. sw. i
w imieniu swoim i

Niektóre skróty urzędów/funkcji sprawowanych przez osoby i ich pochodne:

sta
starosta
ścic
starościc
klan
kasztelan
klanic
kasztelanic
plent
plenipotent

(powyższe skróty są odmienialne, np.klana, klanem, klanowi, i nie ma po nich kropki)

op.
opiekun, opieka

Po nazwach urzędów występują zawsze określenia obszaru, dla którego urząd był sprawowany, albo:

JKMci
Jego Królewskiej Mości
JCMci
Jego Cesarskiej Mości (raczej rzadko)
zs.
ziemski
gr.
grodzki
GWP
generalny wielkopolski (pisane dużymi literami)

Przy nazwach miejscowości występują takie skróty jak:

d.
dobra
dziedz.
dziedziczne
pos.
posesor
cz-ci
części
f.
folwark
ff.
folwarki
wś.
wieś
m.
miasto
mko
miasteczko
mł.
młyn
os.
osada
pus.
pustkowie

oraz zwykle określenie powiatu, w którym te dobra się znajdują:

p.
powiat
pow.
powiat
pyzdr.
pyzdrski
kość.
kościański
gn.
gnieźnieński
poz.
poznański
kc.
kcyński
nakiel.
nakielski
b.-k.
brzesko-kujawski (też bez kreski)

Strony w sprawie oznaczane są zwykle cyframi rzymskimi:

z I.
z jednej strony
z II.
z drugiej strony
pw.
przeciw

Wreszcie regest podaje rodzaj i sumę transakcji z użyciem takich skrótów jak:

s. v.
sub vadium (sumy)
kwit.
kwituje (kogoś z sumy/długu)
zap.
zapisuje
sprzed.
sprzedaje
t. pos. i w.
tytułem posagu i wiana
t. w. i pos.
tytułem wiana i posagu
pos. <suma> i t. w.
posag <suma> i tytułem wiana

Dla dat przyjęto zasadę ujednolicania zapisu zgodnie z najczęściej stosowanym w regestach:

rrrr.dd/mm
rok.dzień/miesiąc (np. 1654.23/12 lub 1654.23/XII)

Inne oznaczenia:

@tablica
miejsce tablic w oryginale monografii Włodzimierza Dworzaczka; obecnie wszystkie te dane zostały przeniesione do genealogicznej bazy danych